Wilsbekwaamheid

In de zorgpraktijk van de langdurige zorg komen dilemma’s over wilsbekwaamheid regelmatig, zo niet dagelijks voor. Wanneer is iemand wilsbekwaam ter zake en wanneer niet (meer)? We gaan er tegenwoordig vanuit dat zorgprofessionals de patiënt/cliënt zoveel mogelijk ondersteunen bij de eigen beslissingen over zorg en behandeling. Als dat niet meer lukt, doen we onderzoek naar de beslisvaardigheid van patiënten/cliënten. Die benadering spreekt hulpverleners en mantelzorgers erg aan.

SKILZ ontwikkelt een nieuwe handreiking gericht op wilsbekwaamheid bij ouderen en mensen met een verstandelijke beperking. De nieuwe handreiking beschrijft het onderzoeken, vaststellen en vastleggen van beslisvaardigheid door specialisten ouderengeneeskunde, artsen verstandelijk gehandicapten, gedragsdeskundigen en eventuele andere professionals. Ook gaat de handreiking in op wat beslisvaardigheid dan betekent in de praktijk. Bovendien behandelt de handreiking manieren om cliënten/patiënten zo goed mogelijk te ondersteunen bij het nemen van (medische) beslissingen.

Stand van zaken

Op initiatief van procesbegeleider Francine van den Driessen Mareeuw is een werkgroep samengesteld die bestaat uit afgevaardigden van Verenso, NVAVG, V&VN, NVO, NIP, Alzheimer Nederland en KansPlus. Ook is aan de werkgroep een onafhankelijk jurist toegevoegd. Cees Hertogh (Verenso) is de voorzitter van de werkgroep en Katrien Pouls (NVAVG) de vicevoorzitter. Een klankbordgroep met daarin afgevaardigden van een breder palet aan organisaties leest op gezette tijden mee met het werk van de werkgroep.

Inmiddels is een knelpuntenanalyse gedaan met een vragenlijst onder deelnemers van V&VN, Verenso, NVAVG, NIP, NVO, Alzheimer Nederland, KansPlus en NVvP. Op basis van de opgehaalde knelpunten is een eerste aanzet tot uitgangsvragen gedaan. De werkgroep werkt aan het beantwoorden van de uitgangsvragen met literatuuronderzoek en het schrijven van de eerste conceptteksten van de handreiking.

Daarbij heeft de werkgroep al een aantal aandachtspunten geformuleerd:

• Naast formele wilsbekwaamheidsbeoordeling richt de handreiking zich ook expliciet op het zo lang mogelijk ondersteunen van cliënten bij beslisvaardigheid (over hoe je dat doet).
• Duidelijk moet zijn hoe deze handreiking cliënten en mantelzorgers kan ondersteunen, bijvoorbeeld door de inzet van hulpmiddelen.
• De handreiking moet complementair zijn aan bestaande/specifieke instrumenten en hiernaar verwijzen.
• In de ontwikkeling van de handreiking moet niet alleen de juridische aspecten worden meegenomen, maar ook de context waarbinnen een beslissing plaatsvindt en het ethische kader.

Tijdlijn

Voorbereiding

Knelpuntenanalyse

Literatuuronderzoek

Conceptversies

Veldconsultaties

Formeel commentaar

Autorisatie

Voorbereiding

De ontwikkeling van een kwaliteitsinstrument begint bij de voorbereiding. De procesbegeleider begint met een inventarisatie van al lopende (onderzoeks-) initiatieven. Vervolgens gaat de werkgroep verder met het afbakenen van de patiënt-/cliëntgroep, bepalen van de definities en begrippen en welke producten moeten worden opgeleverd

Knelpuntenanalyse

De volgende stap is het uitvoeren van een knelpuntanalyse door vertegenwoordigers van professionals die langdurige zorg verlenen, patiënten/cliënten en hun vertegenwoordigers en mantelzorgers. Op basis van deze analyse worden uitgangsvragen geformuleerd en ontstaat een beeld van de kennislacunes. 

Literatuuronderzoek

Ter voorbereiding op het schrijven van een eerste conceptversie van het kwaliteitsinstrument, wordt systematisch onderzoek gedaan van wetenschappelijke literatuur. Op basis van het literatuuronderzoek, wordt besloten of er aanvullend onderzoek moet worden gedaan. 

Conceptversies

De werkgroep schrijft een conceptversie van het kwaliteitsinstrument, gebaseerd op systematisch onderzoek van wetenschappelijke literatuur en de inbreng vanuit het veld (best practices en ervaringsdeskundigen).  

Veldconsultaties

Om een duidelijk beeld te krijgen van ontwikkelingen over de afgelopen jaren en knelpunten in de praktijk, worden gesprekken gevoerd met professionals die langdurige zorg verlenen, patiënten/cliënten en hun vertegenwoordigers en mantelzorgers.  

Formeel commentaar

Na een serie veldconsultaties volgt een formele consultatieronde onder alle belanghebbenden en de leden van de raden. Hierop volgen zo nodig aanpassingen aan het kwaliteitsinstrument.  

Autorisatie

Ten slotte, wordt het kwaliteitsinstrument voorgelegd aan de NVAVG, Verenso en V&VN en andere direct betrokken organisaties voor autorisatie. In de tussentijd worden een implementatieplan en informatie- en scholingsmateriaal ontwikkeld. 

Lees hier alles over onze werkwijze voor de ontwikkeling van kwaliteitsinstrumenten.