Wilsbekwaamheid

In de langdurige zorg komen dilemma’s over wilsbekwaamheid regelmatig voor. Wanneer is iemand wilsbekwaam ter zake en wanneer niet (meer)? We gaan er tegenwoordig vanuit dat zorgprofessionals de cliënt zoveel mogelijk ondersteunen bij het nemen van beslissingen over zorg en behandeling. Als dat niet (meer) lukt, doen we nader onderzoek naar de beslisvaardigheid van cliënten. Die benadering spreekt hulpverleners en mantelzorgers erg aan.

SKILZ ontwikkelt een handreiking gericht op wilsbekwaamheid bij ouderen en mensen met een verstandelijke beperking. Deze handreiking beschrijft het ondersteunen van cliënten bij het nemen van beslissingen én het onderzoeken, beoordelen en vastleggen van de wilsbekwaamheid door specialisten ouderengeneeskunde, artsen verstandelijk gehandicapten, gedragsdeskundigen en eventuele andere professionals. Ook gaat de handreiking in op wat het in de praktijk betekent als een cliënt moeite heeft bij het nemen van beslissingen of wilsonbekwaam is ter zake een bepaalde beslissing.

Stand van zaken

Op initiatief van procesbegeleider Francine van den Driessen Mareeuw is een werkgroep samengesteld die bestaat uit afgevaardigden van Verenso, NVAVG, V&VN, NVO, NIP, Alzheimer Nederland en KansPlus. Ook is aan de werkgroep een onafhankelijk jurist toegevoegd. Cees Hertogh (Verenso) is de voorzitter van de werkgroep en Annemieke Wagemans (NVAVG) de vicevoorzitter. Een klankbordgroep met daarin afgevaardigden van een breder palet aan organisaties leest op gezette tijden mee met het werk van de werkgroep.

Ter voorbereiding op de ontwikkeling van de handreiking  is een knelpuntenanalyse gedaan die bestond uit een vragenlijst onder deelnemers van V&VN, Verenso, NVAVG, NIP, NVO, Alzheimer Nederland, KansPlus en NVvP. Op basis van de opgehaalde knelpunten hebben de werkgroepleden uitgangsvragen opgesteld, die zij met behulp van literatuur en hun eigen expertise hebben beantwoord. Inmiddels is er een concepthandreiking samengesteld, waarin wordt opgeroepen om de beslisvaardigheid van cliënten (zo lang mogelijk) te ondersteunen en een expliciete wilsbekwaamheidsbeoordeling alleen te doen als er geen alternatieven zijn. De werkgroep maakt momenteel de laatste aanpassingen aan de handreiking, waarna deze voor commentaar naar de klankbordgroep gaat. Vervolgens vindt de (bredere) commentaarfase plaats, waarna de handreiking in het voorjaar van 2023 geautoriseerd en gepubliceerd kan worden.

Tijdlijn

Voorbereiding en afbakening

Knelpuntenanalyse

Literatuuronderzoek

Conceptversies

Veldconsultaties

Formeel commentaar

Autorisatie

Voorbereiding en afbakening

De ontwikkeling van een kwaliteitsinstrument begint bij de voorbereiding. De procesbegeleider begint met een inventarisatie van al lopende (onderzoeks-) initiatieven. Vervolgens gaat de werkgroep verder met het afbakenen van de patiënt-/cliëntgroep, bepalen van de definities en begrippen en welke producten moeten worden opgeleverd

Knelpuntenanalyse

De volgende stap is het uitvoeren van een knelpuntanalyse door vertegenwoordigers van professionals die langdurige zorg verlenen, patiënten/cliënten en hun vertegenwoordigers en mantelzorgers. Op basis van deze analyse worden uitgangsvragen geformuleerd en ontstaat een beeld van de kennislacunes. 

Literatuuronderzoek

Ter voorbereiding op het schrijven van een eerste conceptversie van het kwaliteitsinstrument, wordt systematisch onderzoek gedaan van wetenschappelijke literatuur. Op basis van het literatuuronderzoek, wordt besloten of er aanvullend onderzoek moet worden gedaan. 

Conceptversies

De werkgroep schrijft een conceptversie van het kwaliteitsinstrument, gebaseerd op systematisch onderzoek van wetenschappelijke literatuur en de inbreng vanuit het veld (best practices en ervaringsdeskundigen).  

Veldconsultaties

Om een duidelijk beeld te krijgen van ontwikkelingen over de afgelopen jaren en knelpunten in de praktijk, worden professionals betrokken die langdurige zorg verlenen, patiënten/cliënten en hun vertegenwoordigers en mantelzorgers.  

Formeel commentaar

Na een serie veldconsultaties volgt een formele consultatieronde onder alle belanghebbenden en de leden van de raden. Hierop volgen zo nodig aanpassingen aan het kwaliteitsinstrument.  

Autorisatie

Ten slotte, wordt het kwaliteitsinstrument voorgelegd aan de NVAVG, Verenso en V&VN en andere direct betrokken organisaties voor autorisatie. In de tussentijd worden implementatieadvies en informatiemateriaal ontwikkeld. 

Lees hier alles over onze werkwijze voor de ontwikkeling van kwaliteitsinstrumenten.