SKILZ is eind 2021 aan de slag gegaan met de knelpunteninventarisatie voor het thema mondzorg. Naast genoemde knelpunten door de werkgroep en de literatuur, zijn twee focusgroepen georganiseerd. Deze focusgroepen gaven waardevolle inzichten in de knelpunten die worden ervaren door zorgverleners en door cliëntenvertegenwoordigers. Met deze update willen we geïnteresseerden informeren over de opgehaalde knelpunten en de vervolgstappen.
Knelpunten vanuit zorgverleners
“In de thuiszorg wordt mondzorg vaak niet geïndiceerd. Ook in de uitvoering van zorg wordt mondzorg vaak overgeslagen. Er wordt vanuit gegaan dat cliënten dit nog zelfstandig uitvoeren of hierbij hulp krijgen van naasten.” (verzorgende in de thuiszorg)De focusgroep met zorgverleners bestond uit verzorgenden en verpleegkundigen in de ouderenzorg en begeleiders in de verstandelijk gehandicapten(VG-)zorg. Het gebrek aan tijd, aandacht en kennis over de mondverzorging en mondgezondheid werden genoemd als de belangrijkste knelpunten. In de thuiszorg is er bijvoorbeeld weinig aandacht voor mondzorg tijdens het indiceren van zorg. In zorginstellingen zagen zorgverleners de mondzorg vaker als hun taak, maar bleek mondzorg een lage prioriteit te hebben ten opzichte van andere onderdelen van de basiszorg. Tot slot werd zowel in de ouderenzorg als in de VG-zorg afwerend gedrag door cliënten genoemd als belangrijk knelpunt. Zorgverleners vinden het lastig hoe zij om moeten gaan met cliënten die niet willen dat de mondzorg bij hen wordt uitgevoerd.
Knelpunten vanuit cliëntenvertegenwoordigers
“Mijn vrouw at slecht en kauwde lang op het eten. Er werd gedacht aan een verzakte, gekrompen kaak of een kaakontsteking. Dit duurde meerdere dagen. We spoedden ons naar een kaakchirurg omdat de tandarts met vakantie was. Nadat het bovengebit was verwijderd inspecteerde de arts haar gebit. Wij zagen een grote kraal die zich op haar gebit had vast gespiest. Het is voor mij onvoorstelbaar dat dit niet is opgemerkt tijdens de dagelijkse verzorging. Mijn vrouw heeft erg geleden.” (mantelzorger)
De focusgroep met cliëntenvertegenwoordigers bestond uit mantelzorgers, waaronder kinderen van cliënten met dementie en ouders van een kind met een verstandelijke beperking. Tijdens deze focusgroep werd duidelijk dat mondzorg bij ouderen anders is dan mondzorg bij mensen met een verstandelijke beperking. Bij ouderen was de mondzorg vroeger een gewoonte. Zij hebben dit jarenlang zelf uitgevoerd, waardoor mondzorg langere tijd een routine bleef. Mensen met een verstandelijke beperking hebben mondzorg meestal niet geleerd of zijn hierbij altijd afhankelijk geweest van hulp. Hierdoor wordt mondzorg vaak volledig overgenomen. Het belangrijkste knelpunt dat werd genoemd is het afwerend gedrag van cliënten. Naasten zien dat zorgverleners niet goed weten welke trucjes of materialen hierbij helpen. Het gevolg is dat de mondzorg vaak wordt overgeslagen. Soms wordt de wet Zorg en Dwang gebruikt als reden om geen mondzorg onder dwang uit te voeren. Tot slot werd genoemd dat bestaande richtlijnen vaak onbekend zijn voor cliëntvertegenwoordigers. Zij willen hier graag van op de hoogte zijn.
Vervolgstappen
De knelpunteninventarisatie is voorgelegd aan de werkgroep. De focusgroepen gaven de werkgroep aanvullende informatie over wat zorgverleners en cliënten belangrijke knelpunten vinden. Vervolgens zijn de knelpunten geprioriteerd. Momenteel worden de geprioriteerde knelpunten vertaald naar uitgangsvragen die de inhoud van het toekomstige kwaliteitsinstrument bepalen. Op basis van de geprioriteerde knelpunten zal er aandacht zijn voor het signaleren van problemen in de mond, het uitvoeren van de mondzorg en het afwerend gedrag door cliënten. Daarnaast geven de genoemde knelpunten ook aanleiding tot een hoofdstuk over de consequenties van bovenstaande thema’s voor de organisatie van zorg. In het voorjaar van 2022 wordt gestart met het literatuuronderzoek. Tegelijkertijd zal de werkgroep starten met het formuleren van aanbevelingen op uitgangsvragen die op basis van de expertise van de werkgroep beantwoord kunnen worden.
